W pierwszym okresie życia dziecka rodzic jest dla niego osobą najważniejszą. To on opisuje świat, a ten opis zapada dziecku w pamięć i koduje się, stąd w psychologii mowa o imprintingu (wdrukowaniu, w kodowaniu). My sami, jako dorośli już ludzie, nosimy w sobie wiele z opinii naszych rodziców, które przechowaliśmy w pamięci dlatego, że były pierwsze i bardzo dla nas ważne.

W świecie dorosłych miłosierdzie to zmaganie serca z rozumem, który dyktuje karę za każde przewinienie. A w świecie nastolatków rozum zaprasza do miłosierdzia serce rodzica dotknięte winą dziecka. Proces wychowania zawsze będzie zmaganiem, ponieważ dotyczy dwóch odrębnych światów: dziecka i rodzica. Konflikt narasta jeszcze bardziej, gdy rodzic i dziecko to ludzie o „twardym karku”. I jak pogodzić te dwa światy?

Przekonałem się, że dziecko trzeba traktować poważnie, jak dorosłego człowieka. Trzeba mu mówić o trudnych prawdach wiary, ale jego językiem. Warto też wzbudzać w nim pragnienia: „Wiesz, że Duch Jezusa może do ciebie przyjść i sprawić, że Pan Jezus będzie dla ciebie żywy i bardzo bliski? Chciałbyś tego?”. Przecież chrzest w Duchu Świętym jest także dla dzieci!

Gdy dziecko dorasta, zmieniają się także metody wychowawcze. To co było skuteczne, gdy dziecko chodziło do przedszkola – przestaje działać, gdy ma ono 15 lat. Zakazy odnoszą mniejszy skutek, a stawiane przez rodziców pytania irytują. Prośby typu: „bądź odpowiedzialny”, „idź do kościoła”, „wróć do domu o przyzwoitej porze” tracą dawną skuteczność. Jeśli chcesz, by prawie dorosłe już dziecko rozwijało się wewnętrznie – zmień język, zadawaj istotne pytania i opowiadaj historie z własnego życia.

Wychowywać dzieci do wolności, to znaczy wychowywać je do odpowiedzialności za siebie i swoje wybory. Wolność jest zagadnieniem złożonym i każdy trochę inaczej je rozumienie. Dla mnie jest to przede wszystkim pewna przestrzeń, dzięki której mogę dokonywać wyborów.  

  Plac zbaw. Mama z dwulatką. Zosia chce iść na huśtawkę. Mama mówi: – Zosiu, jesteś za mała. Zaraz coś ci się stanie. To nie jest huśtawka dla ciebie, to dla chłopaków, idź na tamtą zjeżdżalnię. Dziecko protestuje. Mama się nie zgadza. Zosia zaczyna płakać. Mama mówi w końcu: – No dobrze, idź. Dziecko w tym momencie zauważa, że na zjeżdżalni jest kolega w tym samym wieku i pędzi w jego stronę, nawet nie zauważając istnienia huśtawki.

Filozofia sukcesuNajbardziej powinni się o swoje dzieci obawiać ci rodzice, którym się wszystko w życiu udaje. Marek odpowiadając na pytanie „dlaczego zaczął brać”, opowiedział mi o swoim ojcu i jego ciągłych sukcesach. Już w szkole podstawowej matka pokazywała mu szkolne świadectwa ojca, wyróżnienia jakie zdobywał i dawała wyraz swojemu niezadowoleniu, gdy Marek przynosił oceny dostateczne. Ojciec nigdy nie przyznawał się do porażek i dawał siebie za przykład człowieka, któremu się w życiu powiodło.